Yatak yarası bir bölgedeki derinin ve altındaki dokuların uzun süre boyunca basınca maruz kalması sonucunda oluşmaktadır. Tıbbi adı dekübit yarası ya da ülseri olan sorun, bası yarası olarak da bilinmektedir. Bu yaralar özellikle hareket kısıtlılığı sonucu ortaya çıkar.
Yatak yarası en sık hareket yeteneği kısıtlı kişilerde ortaya çıkar. Yatalak hastalar, tekerlekli sandalye kullananlar ve ameliyat sonrası uzun süreli yatak istirahati bulunan kişiler bu bakımdan risk altındadır. Yaraların oluşum evreleri söz konusudur, ilerlemeden tedavi edilebilmesi süreci kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle risk altındaki kişilerin bu yaralar açısından sıkça kontrol edilmeleri gereklidir.
Yatak Yarası Nedir?
Yatak (bası) yaraları, uzun süre boyunca basınca maruz kalan bölgelerde gelişen ve ilerlemesi durumunda ciddi sorunlar ortaya çıkaran yaralardır. Yaraların oluşumu fark edildiği anda kişinin uygun kremlerle tedavi edilmesi, bu oluşumun engellenmesi için de sık sık pozisyon değişikliğinin sağlanması gerekir. Aksi takdirde yaralar ilerleyebilir ve cerrahi müdahale gereksinimi ortaya çıkabilir. Hatta bazı durumlarda enfeksiyon riskini artırdığından kişinin hayatını tehdit edecek seviyeye gelebilir.
Yatak yaraları en sık kemiklerin hemen altında bulunan bölgelerde gelişme eğilimi gösterir. Bu kısımlar vücut ağırlığının en çok hissedildiği yerlerdir. Bası yarası oluşumu açısından en riskli bölgeler şu şekildedir;
Bası yarası ya da tıbbi adıyla dekübit ülser oluşumunun engellenmesi, tedaviye dair pek çok işlemden daha kolay olacaktır. Bu duruma dair risk oluştuğu durumlarda, bu sorunun engellenmesi için üretilmiş yatakların kullanılması uygun olabilir. Hastanın sürekli pozisyonu değiştirildiğinde de bu risk azaltılmış olacaktır.
Yatak Yarası Nedir?
Basınç yaraları, aynı bölgenin uzun süreli basınç altında kalması sonucu gelişir. Bu basınç, o bölgenin kan dolaşımını engeller. Bölgedeki hücrelerin oksijen alması ve beslenmesi durur ve bu hücrelerde ölüm gerçekleşir. Bu da dokuların zamanla kararması ve ölmesine neden olacaktır.
Hareketsiz veya yatalak hasta olan kişilerin vücutlarının belirli bölgeleri sürekli olarak basınç altında kalabilir. Bu basınç, genellikle kemiklere en yakın olan cilt bölgelerinde, kan dolaşımını kesintiye uğratarak yaraların oluşumuna neden olur. Bunun dışındaki dekübit nedenleri şu şekilde sıralanabilir;
Cilt bir yüzey üzerinde sürüklenirse, bu sürtünme ciltte hasara neden olabilir. Bu genellikle bir yatak veya tekerlekli sandalyeden kalkmaya çalışırken gerçekleşir.
Protein eksikliği, cildin ve alttaki dokuların onarılmasını zorlaştırabilir ve yaraların oluşumuna yol açabilir.
Diyabet, damar hastalıkları ve diğer durumlar cildin ve dokuların normal şekilde iyileşmesini engelleyebilir.
Yaşlı insanların cildi genellikle daha ince ve daha kırılgandır, bu da basınç yaralarının oluşma riskini artırır.
Sürekli nem, cildin sağlığını bozar ve basınç yaralarının oluşma riskini artırır.
- Sürtünme
-
Cilt bir yüzey üzerinde sürüklenirse, bu sürtünme ciltte hasara neden olabilir. Bu genellikle bir yatak veya tekerlekli sandalyeden kalkmaya çalışırken gerçekleşir.
- Beslenme eksikliği
-
Protein eksikliği, cildin ve alttaki dokuların onarılmasını zorlaştırabilir ve yaraların oluşumuna yol açabilir.
- Kronik hastalıklar
-
Diyabet, damar hastalıkları ve diğer durumlar cildin ve dokuların normal şekilde iyileşmesini engelleyebilir.
- Yaş
-
Yaşlı insanların cildi genellikle daha ince ve daha kırılgandır, bu da basınç yaralarının oluşma riskini artırır.
- İdrar ve dışkı teması
-
Sürekli nem, cildin sağlığını bozar ve basınç yaralarının oluşma riskini artırır.
Yatak Yarası Nedir?
Bası yaraları, zamanla ilerleme ve derinleşme eğilimindedir. Bu yaraların ilerleme süreci bakımından dörde ayrılmaktadır. Yatak yarası evreleri belirlendikten sonra buna uygun şekilde tedavi yöntemi uygulanacaktır. Bu evreler şu şekildedir;
Cildin henüz yaralanmadığı ancak kızarma ve kaşınmanın görüldüğü durumlardır. Basınç ortadan kalktığında cilt eski hâlini hemen almayabilir.
Cilt hasarının ve doku kaybının başladığı evredir. Yara açık bir ülser şeklinde görülür. Yara bölgesinde ağrı, kızarıklık ve şişlik oluşabilir.
Ülserli dokunun dermis tabakasının altına doğru ilerlediği durumdur. Bu evrede yara bölgesinde ölü doku oluşmaya başlayacaktır.
4. evre yatak yarası, şiddetli ve ciddi semptomların görüldüğü seviyedir. Burada kaslar, eklem kapsülleri gibi derin doku etkilenebilmektedir.
Dekubitus ülseri ilerleme göstermeden bariyer krem, sıkça pozisyon değiştirme gibi önlemlerle durdurulmalıdır. Bu nedenle kızarıklıkların görülmeye başladığı 1. evre yatak yarası fark edildiği anda önlem alınmaya başlanması gerekecektir. Zira problem diğer seviyelere ulaştığında ciddi ve uzun bir tedavi süreci gerektirebilir.
Yatak Yarasına Ne İyi Gelir?
Özellikle yatalak hastalarda ciddi bir problem olan bası yaralarının tedavisi için uygulanabilen pek çok yöntem söz konusudur. Bunlardan bazıları ev ortamında hastaya bakım verenler tarafından yapılabilir, bazıları için ise tıbbi destek almak gerekir.
Yatak yarası için ne yapmak lazım? Bu yaralar için yapılabilecek bakım ve tedavi uygulamaları şu şekilde sıralanabilir;
- Basınç azaltma yatak yarasının ilerlemesini önleyecektir. Bası yarası için yastık, özel yatak ve pedler üretilmiştir.
- Yaralar düzenli olarak temizlenirse ve bakım yapılırsa, ilerleme engellenebilecek ve enfeksiyon riski düşecektir.
- Antibiyotik ve antiseptik kullanımı, ayrıca bölgenin kremlenmesi yara bakımı sağlar ve ilerlemeyi engelleyebilir.
- Yeterli protein alımı yara bölgesindeki dokuların iyileşmesine yardım edebilir, yaraların oluşum hızını yavaşlatabilir.
Bası yaralarının iyileşmesini sağlayabilen ve debriman temizliği adı verilen cerrahi bir uygulama da söz konusudur. Bu alanda uzmanlığı bulunan bazı evde bakım merkezleri debriman temizliğini evde yapabilir.
NTS Medicare Evde Bakım Merkezi, bası yaralarının tanı ve tedavisine dair pek çok uygulamayı ev konforunda yapabilmektedir. Siz de evde bakım ve tedaviye dair merak ettiklerinizi bize sorabilirsiniz. Randevu almak ve tüm hizmetlerimize dair detaylı bilgiye ulaşmak için bize başvurabilirsiniz.