Fiziksel meşguliyet terapisi yaşantısının kısıtlanmasına neden olan bir hastalık ya da sorunu olan kişilerin, hayatlarını sürdürürken mümkün olan en az seviyede dışa bağımlı olmalarını amaçlayan bir uygulamadır. Psikoloji, nöroloji, pedagoji gibi alanlarla beraber çalışarak, mevcut sorun ve hastalıkların hayata olan olumsuz etkisini minimum seviyeye düşürmeyi amaçlar.
Fiziksel meşguliyet terapisi, ergoterapi alanına dahil olan uygulamalardandır. Bu uygulamalar hastanın fiziksel yeterliliklerinin korunması ve geliştirilmesine yöneliktir. Hastanın yaşantısını fiziksel olarak kolaylaştırmak, kişisel bakım, temizlik, yemek yeme gibi temel ihtiyaçları yardım almadan karşılamasını sağlamak amacıyla verilen destekleri kapsar.
Meşguliyet Terapisi
Çeşitli fiziksel, nörolojik ya da psikiyatrik hastalıklar, doğumsal problemler, kişinin sosyal ve fiziksel yetkinliğinde hasara yol açabilir. Bu durumlar sonucunda kişi temel ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelebilir, mesleğini ya da sosyal hayattaki varlığını sürdürmekte zorluklar yaşayabilir. Ergoterapi ya da meşguliyet terapisi, bu beceri ve yeterliliklerin geri kazandırılmasını ya da mümkün olan en üst seviyeye çıkarılmasını sağlamak için uygulanır.
- Pediatrik rehabilitasyon,
- Nörolojik rehabilitasyon,
- Kognitif (bilişsel) rehabilitasyon,
- El rehabilitasyonu,
- Psikiyatrik rehabilitasyon,
- Mesleki rehabilitasyon şeklinde sınıflandırılabilir.
Bu tedavi uygulamaları psikiyatri, sosyoloji gibi alanlarla ortak çalışmalar yürütebilir. Nitekim ergoterapistler disiplinler arası bir bağlamda eğitim alırlar. Bu eğitim doğrultusunda her bir hastalık ve hasta için, çeşitli sorunları bulunan engelli bireyler için farklı yaklaşımlar uygulanır.
Meşguliyet terapisi uygulanabilecek kişi ve durumlar genel olarak şu şekildedir;
- Disleksi, otizm gibi bozuklukları bulunan çocuklar,
- Psikiyatrik hastalıklar nedeniyle sosyal ve bilişsel işlevlerinde azalma yaşamış kişiler,
- Bir hastalık veya kaza nedeniyle mesleğini icra edemeyen kişiler,
- Ellerinde nörolojik, kronik ya da kaza sonrası rahatsızlık oluşmuş kişiler,
- Parkinson hastalığı, felç gibi durumlar sonrası fiziksel ve zihinsel işlevlerinde kayıp ya da azalma yaşayan kişiler.
Fiziksel Meşguliyet Terapisi Nasıl Yapılır?
Bu terapide kişinin günlük hayatını normal şekilde sürdürebilmesi önceliktir. Uygulamada hastanın durumu, fiziksel şartları gibi detaylara uygun bir tedavi yaklaşımı belirlenmelidir. Hastanın fiziksel olarak var olan patolojilerini azaltmak, adaptasyon seviyesini yükseltmek amacıyla yaptırılan tüm aktiviteleri kapsar.
Fiziksel uğraş terapisi olarak da bilinen uygulamaların çeşitli kategorileri, farklı amaçlara yönelik pek çok yöntemi vardır.
El Becerisi Aktiviteleri
Kaba ve ince motor becerisini, bilek kaslarının ve parmakların hareket kabiliyetini korumak ve arttırmak, kişinin boş zamanlarını değerlendirebilmesini sağlamak ve özgüven geliştirmek gibi işlevleri vardır. Özellikle yaşlılar için uygulanabilecek el becerisi aktivitelerinden bazıları şunlardır;
- Örgü yapma,
- Düğme dikme,
- İpe boncuk dizme,
- Kesme-yırtma yapıştırma,
- Aynı renkleri sıralama,
- Hamur yoğurma vb.
El becerisi aktiviteleri fiziksel meşguliyet olarak tanımlanmaktadır. Ancak kişinin kendi kendine zaman geçirmesini sağlaması, rahatlatıcı bir etkiye sahip olması nedeniyle psikolojiye olumlu etkileri de vardır.
Nörogelişimsel Terapi Uygulamaları
Çeşitli kas hastalıkları, doğuştan gelen fiziksel farklılıklar, yaşlılığa bağlı problemler için kullanılan yöntemlerdir. Farklı hastalık, durum ve kişi için çeşitli yaklaşımlar birlikte ya da tek başına uygulanabilir. Nörogelişimsel terapiler;
- Kas tonusunu düzenlemeye yönelik pozisyonlamalar ve duyu-motor aktiveleri artıran uyaranların kullanımı,
- Duyusal uyarılarla (buz masajı, hızlı fırçalama, tendon üzerine vurmak vb.) motor aktivite ve kas tonusunun gelişimini sağlayan egzersizler,
- Eklem hareket açıklığını artırmaya ve kasları güçlendirmeye yönelik eklem egzersizleri,
- Çeşitli ortezler (dışarıdan uygulanan cihazlar) yardımıyla yürüme, oturma vb. aktivitelerin düzenlenmesi gibi yöntemleri içerir.
Günlük Yaşam Aktivite ve Egzersizleri
Bu terapi uygulamaları, çeşitli destek materyalleriyle ya da temel ve enstrümental (yardımcı) şeklinde iki grupta incelenir.
|
Temel Günlük Yaşam Aktiviteleri |
Banyo yapma, tuvalete gidebilme, hareket edebilme (sandalye ya da yatakta oturup kalkabilme vs.) beslenme gibi aktivitelerdir. |
|
Enstrümental (Yardımcı) Günlük Yaşam Aktiviteleri |
Bireyin sosyo-kültürel ortama ayak uydurabilmesini temel hedef olarak alır. Bu aktivitelere alışveriş yapma, telefon kullanma, çamaşır yıkama, yemek hazırlayabilme gibi aktiviteler dahil edilebilir. |
Kişinin hangi alanda yardım gereksinimi duyduğuna, bu gereksinimleri karşılamak için gereken fiziksel araçlara karar verilir. Mutfak aktiviteleri için eklem ve enerji koruma yöntemlerinin öğretilmesi, banyo aktiviteleri için tehlike yaratacak unsurların ortadan kaldırılması ve kişinin bedenini uygun şekilde yönlendirebilmesi gerekebilir.
Ayrıca yükseltici oturaklar, güç gereksinimini düşüren mutfak gereçleri, kalın saplı kişisel bakım malzemeleri (tarak, diş fırçası vb.) gibi malzemelerle desteklenen günlük yaşam aktivite ve egzersizleri sayesinde kişinin kendi gereksinimlerini karşılarken yaşadığı zorluklar azalabilir.
