Son yıllarda ileri yaş nüfusun artışı birlikte evinde yalnız yaşayan ileri yaş grubu için rutin sağlık sorunları yanı sıra ev kazaları da önemli bir sorun oluşturmaktadır. İleri yaş nedeniyle oluşan fizyolojik değişiklikler, kronik hastalıklar, Alzheimer ve demans gibi hastalıklar nedeniyle oluşan unutkanlıklar vb. ev kazalarının görülme sıklığını arttırmaktadır.
Yaşanan bu kazalar ise hayatlarına yeni sağlık sorunları ekliyor ve günlük yaşamlarını zorlaştırmaktadır. Yapılan araştırmalarda ölümcül düşmelerin %60 gibi önemli bir bölümü ev içinde olmaktadır. Kaza geçirme olasılığı yaş, yalnız yaşamak, eğitim seviyesi gibi değişkenlere bağlı olarak artmaktadır.
Düzenli egzersiz yapmamak, fazla sayıda ilaç kullanmak, görme problemi, sık baş dönmesi, fiziksel yetersizlikler ve hipertansiyon hastası olmak da ev kazaları açısından riski artırmaktadır. Yaşlılarda kemik yoğunluğunun azalması ve kemiğin daha kırılgan olması ev kazalarının daha ağır sonuçları olmasına neden olmaktadır.
Basit düşmelerde bile kemik kırıkları ve hareket kısıtlılığı, yatağa bağımlı olma hali sık görülmektedir. Görme, dokunma, duyma ve koklama duygularında azalma, fiziksel işlevlerin azalması, esneme, kaldırma ve eğilme hareketlerinin güçleşmesi sonucunda reflekslerin yavaşlaması sonucu kazalara eğilim artırmaktadır. Düşmelerin yaşlılarda ayrıca bağımsızlık ve güven kaybına neden olabileceği de göz ardı edilmemelidir.
Düşmeler en çok merdivenler, sandalye ve diğer mobilyalar, paspas ve yer döşemeleri nedeniyle oluşmaktadır. Kültürel farklılıklar ihmal edilmeden yapılacak güvenlik uygulamaları yaşlıların evde bakımını kolaylaştırır. Bunları liste haline getirmek uygulayan kişiler için hem hatırlatıcı hem de eğitici olur.
Yaşlı bir aile veya kişinin konut ihtiyacı gençlere göre farklıdır. Antre, mutfak, oturma odası, yatak odası, banyo ve tuvalet gibi alanların yeniden düzenlenmesi uygun olabilir.
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
- Yaşa bağlı ortaya çıkan fizyolojik yetersizlikleri gideren yardımcı araçların (işitme aygıtı, gözlük (vb.) sağlanmalıdır.
- Yaşlı evde çok uzun süre yalnız kalıyorsa banyo, mutfak ve sürekli bulunduğu alanlarda telefon bulundurulmalıdır.
- Acil telefon numaraları büyük harflerle ve büyük bir kağıda yazılıp telefonun başına asılmalı kullanıyorsa cep telefonun ekran kilidi uygulaması kaldırılıp hızlı arama ayarlanmalıdır.
- Acil Servis, itfaiye ve polis telefon numaraları da bu listeye eklenmelidir
- Kullanılacak telefonların rakamları büyük ve kullanımı kolay olmalıdır
- Birkaç yerde aynı telefondan bulundurulmalı ve telefon yaşlı yere düşse bile ulaşımı kolay yerlerde durmalı.
- İç ve dış kapı tutamakları kolayca çalışabilmelidir
- Tüm eşikler kaldırılmalıdır.
- İçeriden kapılar kolay açılmalı fakat dışarıdan birinin girişini önleyecek güvenlik unutulmamalıdır.
- İlaçlar güvenli, direkt ışık almayan ve serin yerlerde depolanmalıdır.
- İlaçlar kendi kutularında tutulmalıdır.
- Yanlış ilaç kullanımını engellenmek için ilaç kutularının üzerine çeşitli uyarıcılar yapıştırılmalıdır.
- Zemine kayabilecek halı, kilim vb. serilmemeli, kenarlarının kıvrılıp takılma ve düşmelere yol açmamasına dikkat edilmeli.
- Aydınlatma cihazları temiz ve bakımlı olmalıdır.
- Elektrik, telefon vb. kabloları açıkta ve dağınık olmamalıdır
- Elektrik fiş ve prizleri, geceleri ve acil durumlarda kolayca görünebilmesi için ışıklı vb. olmalıdır
- Mümkünse ev ve çalışma alanlarında yangın alarmı kullanılmalıdır
- Zemini, özellikle ıslak alanlar kaymaz malzemeden yapılmalıdır
- Kullanılmayan eşyalar mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır.
- Etkin ısıtma sistemi olmalıdır
- Yaşlıların yatakta sigara içmesi engellenmelidir. Engellenemiyor ise küllükler derin ve çok az miktarda su konulmuş olmalıdır
- Ayak tabanı kaymayan terlik ya da ayakkabı seçilmelidir
- Yangın merdiveni ya da acil çıkış kapıları olmalıdır
- Evde giriş ve koridorlarda uygun yerlerde, takılıp düşmeye neden olmayacak, oturup
dinlenebilecekleri koltuk vb. bulunmalı. Girişte ve koridorlarda tutma kolları konulmalıdır - Elektrik düğmeleri ışınımla tercih edilmeli, yükseklikleri ve kolay ulaşılabilirlikleri ayarlanmalıdır
- Giriş ve koridorlar da dahil olmak üzere yeterli aydınlatma sağlanmalıdır
- Evde bulunan koltuk ve sandalyeler kolay oturulabilir ve kalkılabilir yükseklikte olmalıdır
- Masa ve sehpa yükseklikleri uygun olmalıdır
- Mutfakta ocak ve fırın gibi elektrikli cihazlar bakımlı ve kolay kullanılabilen, güvenlik kilitleri olanlardan seçilmeli, yerleri de değiştirilmeden kullanılabilir olmalıdır
- Yine mutfakta kullanılan kaplar kullanıma göre kolay ulaşılabilir ve kaldırılabilir olmalıdır
- Mutfak ve banyoda musluklar sıcak soğuk göstergeli (ışıklı vb) olmalı, zeminler ıslak bırakılmadan hemen kurulanmalı.
- Tuvalet ve banyo alanlarında tutma kolları mutlaka bulunmalıdır.
- Mutfak ve banyoda yeterli havalandırma sağlanmalıdır.
- Yatak odasında ısıtıcı ve elektrikli battaniye asla bulunmamalıdır.
- Tüm evin ısısı yaz ve kış farkı unutulmadan yeterli sıcaklıkta tutulmalıdır.
- Dolap içi aydınlatmalar eşyalarını bulma ve kullanma konusunda yaşlıyı rahatlatacaktır.
- Özellikle yürüyüş ve denge için hatırlatıcı görsel uyarıcılar olası yaralanmaları azaltabilir.
- Çocuklarda olduğu gibi yuvarlak hatlı mobilyalar ve rahatlatıcı renkler tercih etmeyi de
unutmamalıdır.